Aan het hemelgewelf zijn er verschillende denkbeeldige cirkels die elk een belangrijke rol spelen in de astronomie:
1. Horizon:
De horizon is de denkbeeldige lijn die de hemel scheidt van de aarde. Het is de lijn waar de lucht de grond raakt, of waar de oceaan de lucht raakt.
2. Meridiaan:
Een meridiaan is een denkbeeldige cirkel die van noord naar zuid over de hemelgewelf gaat. De meridiaan die door Greenwich, Engeland gaat, is de nulmeridiaan en wordt gebruikt om lengtegraad te bepalen.
3. Evenaar:
De evenaar is een denkbeeldige cirkel die de hemelgewelf in twee helften verdeelt: het noordelijk halfrond en het zuidelijk halfrond.
4. Ecliptica:
De ecliptica is de schijnbare baan van de zon langs de hemel gedurende een jaar. De ecliptica is gekanteld ten opzichte van de evenaar, wat de seizoenen veroorzaakt.
5. Maanscirkel:
De maanscirkel is de baan van de maan rond de aarde. De maanscirkel is gekanteld ten opzichte van de ecliptica, wat maansverduisteringen en zonsverduisteringen veroorzaakt.
6. Zenith:
Het zenit is het punt direct boven je hoofd aan het hemelgewelf.
7. Nadir:
Het nadir is het punt direct onder je voeten aan het hemelgewelf.
8. Tropen:
De tropen zijn twee denkbeeldige cirkels op de hemelgewelf die de Kreeftskeerkring (noordelijk) en de Steenbokskeerkring (zuidelijk) markeren. De tropen markeren de grenzen van waar de zon op zijn hoogst kan staan aan de hemel.
9. Poolcirkel:
De poolcirkel is een denkbeeldige cirkel op de hemelgewelf die de Noordpool en de Zuidpool markeert. De poolcirkel markeert de grens van waar de zon 24 uur per dag kan schijnen (middernachtzon) of 24 uur per dag kan ondergaan (polaire nacht).
Deze denkbeeldige cirkels zijn belangrijke hulpmiddelen voor astronomen om de positie van hemellichamen te bepalen en de bewegingen van de aarde en andere objecten in de ruimte te bestuderen.