Een schrikkelseconde is een extra seconde die af en toe toegevoegd wordt aan Coordinated Universal Time (UTC), de tijdstandaard die wereldwijd wordt gebruikt.
Hier is waarom schrikkelseconden nodig zijn:
- Aardrotatie: De aarde draait niet perfect constant om haar as. De rotatiesnelheid van de aarde kan lichtjes variëren door verschillende factoren, zoals getijdenkrachten van de zon en de maan, aardbevingen en atmosferische bewegingen.
- Atoomklokken: UTC wordt gebaseerd op atoomklokken, die extreem nauwkeurige tijdwaarnemingsinstrumenten zijn. Atoomklokken tellen de trillingen van atomen en gebruiken deze trillingen om seconden te definiëren.
- Verschil: Door de kleine veranderingen in de rotatiesnelheid van de aarde, kan de tijd gebaseerd op atoomklokken (atoomtijd) langzaam uit de pas lopen met de tijd gebaseerd op de rotatie van de aarde (zonnetijd). Dit verschil kan oplopen tot enkele seconden over een lange periode.
Schrikkelseconden worden toegevoegd om deze twee tijdschalen met elkaar te synchroniseren. Zonder schrikkelseconden zou de tijd op basis van atoomklokken steeds verder vooruitlopen op de zonnetijd. Dit zou problemen kunnen veroorzaken voor satellietnavigatiesystemen en andere toepassingen die afhankelijk zijn van nauwkeurige tijdwaarneming.
Hoe worden schrikkelseconden toegevoegd?
De beslissing om een schrikkelseconde toe te voegen wordt genomen door de International Earth Rotation and Reference Systems Service (IERS). De IERS houdt de rotatie van de aarde nauwlettend in de gaten en kondigt schrikkelseconden aan met enkele maanden van tevoren. De schrikkelseconde wordt toegevoegd door een extra seconde in te voegen aan het einde van een specifieke maand.
Het is belangrijk op te merken dat schrikkelseconden relatief zeldzaam zijn. Ze worden meestal slechts om de paar jaar toegevoegd. De laatste schrikkelseconde werd toegevoegd op 30 juni 2025.
Interessant feit: In december 2022 is er een internationale overeenkomst gesloten om schrikkelseconden tussen 2035 en 2135 af te schaffen. Dit is omdat schrikkelseconden problemen kunnen veroorzaken met computerprogramma’s en andere tijdsafhankelijke systemen. Wetenschappers zoeken naar alternatieve manieren om de tijd gebaseerd op atoomklokken en de tijd gebaseerd op de rotatie van de aarde met elkaar te synchroniseren.